Stadswandeling in Zutphen (Gelderland) – Hanzestad Zutphen 2 uur durende wandeling

Jacomijn | 2 juli 2021 | Actief, Europa, Nederland | 4 reacties

Op een regenachtige dag eind juni 2021 wilde ik een wandeling langs de IJssel met mijn neef Bart maken maar die veranderde in een stadswandeling in Hanzestad Zutphen zodat we schuilmogelijkheden hadden onderweg. Zutphen had ik zijdelings ooit bezocht tijdens het Hanzestedenpad maar verder eigenlijk nooit echt goed bezichtigd. Dit terwijl ik wel echt fan ben van de Hanzesteden zoals Kampen, Deventer of Zwolle.

We parkeerden aan de IJsselkade en liepen via de Groenmarkt/Houtmarkt naar het VVV kantoor om de route Hanzestad Zutphen te kopen. Deze kost 2 euro en geeft je ondertussen veel informatie over de rijke achtergrond van de Hanzestad Zutphen.

Ik lees dat de 14e eeuw Zutphens gouden eeuw wordt genoemd. Dat had alles te maken met de koggeschepen die goed over de Berkel en de IJssel konden varen. Ik lees dat er een straat in Kopenhagen is die Zytfens Gade heet, daar meerden de koggeschepen aan en dreven hun handel. Doordat er in die periode veel geld werd verdiend en ook veel huizen werden gebouwd van steen zien we dat in het straatbeeld nog heel goed terug.

Stadswandeling in Zutphen (Gelderland)
Hanzestad Zutphen 2 uur durende wandeling

We beginnen de wandeling op de Houtmarkt en daar werd vroeger natuurlijk veel mee gebouwd. Bart leest me voor dat er na een hevige brand in 1284 besloten wordt dat er meer huizen in steen gebouwd moeten worden. Uit veiligheidsoverwegingen werd er subsidie gegeven om in bakstenen te kunnen bouwen.

Tip: Duitsland heeft ook vele Hanzesteden. Ik liep ooit een wandeling in de Hanzestad Warburg

We lopen vanaf de markt naar de Oude Bornhof waardoor we via een mooie poort die dateert uit 1723 komen bij de woning van de steenrijke Kanunnik Borro komen. Ik snap nu ook waar het woord steenrijk vandaan komt, wist jij die achtergrond? Vele woorden / uitdrukkingen gebruik je zonder te weten waar de oorsprong ligt. Vaak zijn ze zo simpel en voor de hand liggend.

Als we hier weer weggaan lopen we via de Schupstoel, wat in de Hanzetijd een haventje was, naar de Beukerstraat waar ook geweldige koopmanshuizen te zien zijn. Het pand Assenhuys wordt benoemd in de beschrijving. We steken schuin over naar de Oude Wand om iets verderop bij een beitelhuisje rechts aan te houden naar de Armenhage. We komen uit bij een stuk van de oude stadsmuur en lopen langs twee muurtorens (65 meter van elkaar verwijderd). In de Hanzetijd telde de stad 24 muurtorens. We komen hierna uit bij de Berkel en de Berkelpoort.

Een mooie brug over de Berkel die ook de stadsmuur goed laat zien. Ik heb er altijd mooie gedachten bij van hoe men vroeger hier met paard en wagen langs kwam, door de poort liep of over de brug ging. Als je een beetje fantasie hebt kun je die goed laten gaan in de Hanzesteden. Er zijn nog hele straten die er bijna net zo uit zien zoals eeuwen geleden.

Beiden lopen we al fantaserend door de straatjes van deze geweldige Hanzestad Zutphen.

Stadswandeling in Zutphen – Gelderland

Dichtbij de Berkelpoort vind je ook het Leeuwenhuisje, vanuit hier kun je nu boottochtjes maken met fluisterboten over de Berkel. Wij lopen verder, net voorbij het Leeuwenhuisje zit de Dieserbrug en als we daarover de Dieserstraat inlopen lopen we langs een synagoge. Aan het eind van deze straat zien we twee hoge statige huizen, genaamd het Hof van Flodorf. Deze naam is afkomstig van de in de 17e eeuwse bewoner van dit pand Adriaan Balthasar van Flodorf, kasteelheer van Dorth.

Hierna lopen we naar de Sint Janskerk of de Nieuwstadkerk en lopen dan rechtdoor naar de Spanjaardpoort. De poort dankt zijn naam aan het feit dat de Spanjaarden via deze poort binnen kwamen in 1572 om Zutphen weer onder hun gezag te brengen. Zowel de Spanjaarden als Willem van Oranje richtten een bloedbad aan in 1572 en toen in 1591 de stad heroverd werd door Prins Maurits krabbelde Zutphen weer overeind maar de bloeitijd met de internationale handel van het Hanzeverbond kwam nooit meer terug.

We lopen weer terug naar de weg die we overstaken en gaan rechtsaf in de richting van het station. We zien dan aan onze rechterhand de Kruittoren. Deze vierkante toren vormt de noordwestelijke hoektoren in de bakstenen ommuring van de Nieuwstad. Bij het station gaan we linksaf en steken de Berkel weer over. We lopen in de richting van de Broederenkerk. In deze kerk, die in de 14 eeuw gebouwd werd als kloosterkerk door de Dominicanen, zit nu een bibliotheek en uiteraard wandelen we hier even door heen. Wat een super leuke locatie voor de bieb! Er zijn mooie hoekjes gemaakt om te zitten en te lezen en in het midden van de kerk is een tweede verdieping gebouwd.

Wist je dat de klok in de toren elke dag om 21.50 uur klinkt? Dat was om aan te geven dat je nog 10 minuten de tijd had om naar binnen of juist naar buiten te gaan omdat de stadspoort om 22 uur dicht zou gaan! Hoe leuk!

Voorbij de kerk gaan we links en gelijk weer rechts de Broederenkerkstraat in. Aan het eind is het huis Het Zwarte Anker. Helaas is deze woning in de 16e eeuw volledig uitgebrand. Hierna gaan we rechtsaf naar het Regionaal Archief Zutphen. Hier ligt 4.5 km archiefstukken over de historie van de Hanzestad Zutphen uit die Hanzetijd. Vroeger (1442) was dit pand een ziekenhuis. We lopen het pad erlangs door en gaan rechtsaf om daarna bij de kruising uit te komen bij Barlheze.

Hanzestad Zutphen 2 uur durende wandeling

We staan, net voor we op deze kruising uitkomen voor 3 geweldige panden. Het eerste pand is geel en op de pui lees ik Puddingfabriek De Padvinder. Ze hangen met hun drieën iets naar voren en daardoor vallen de 3 panden extra goed op. Wat een geweldig stukje ook weer dit!

In de Hanzeperiode was Barlheze een wijk, een wijk waar rijke koopmanlieden, belangrijke stadsbestuurders en invloedrijke edelen woonden. Later werd dit een levendig deel met veel winkels door de doorvoerroute van station naar Markt. In het bombardement van 1944 zijn veel van deze mooie oude panden vernield.

We kijken op het pleintje naar de veelvoud van daken en verschillende vormen van huizen en staan ons even te vergapen midden op de straat. Je kunt je haast niet voorstellen dat men vroeger ook hier stond te kijken naar dezelfde mooie daken en gevels.

Als we linksaf slaan gaan we kort daarna rechtsaf de Marspoortstraat in. We lopen even naar de brug over de Berkel en kort daarvoor worden we door de beschrijving in het boekje erop gewezen dat we de contouren in het wegdek nog kunnen zien van de oude stadspoort (Marspoort). Iets verderop zien we de IJssel, samen zorgden deze twee rivieren voor de welvaart in de Hanzetijd. We gaan terug de stad in naar de Groenmarkt. Omdat we zin in een kopje koffie hebben gaan we zitten bij Camelot op het terras. Heerlijk verwarmd en onder de grote parasols voor het geval het mocht gaan regenen.

We zitten onder de wijnhuistoren en dus in het hart van de stad met de Groenmarkt en een stukje verderop de Houtmarkt. Na onze pauze lopen we verder via Huis Gelre waar je nu een ijsje kan kopen naar de Burgerzaal aan de Lange Hofstraat. Een gebouw gebouwd in baksteengotiek met kruisvensters in de voorgevel en vele kloostervensters in de zijgevel. We lezen dat het eerst is gebouwd als vleeshal, in de hanzetijd werden hier de marktwaren gekeurd op kwaliteit.

Wandeling Hanzestad Zutphen

Als we verder lopen komen we op een plein waar veel te zien is. Het oude stadhuis als eerste, gelijk naast de Burgerzaal. Daarnaast staat de Walburgiskerk, deze werd herbouwd in 1100 door Graaf Otto. In de loop van de eeuwen zijn er verschillende uitbreidingen geweest en nu is het een imposant gebouw geworden. In kerk is er toegang tot de wereldberoemde kettingbibliotheek de Librije met boeken van Copernicus, Erasmus en de eerste NL Statenbijbel. Ook is er in de kerk een unieke kaarsentroon te zien, deze hing er vermoedelijk al in 1394. Als je de tijd hebt wel het bezoeken waard, wij hadden nog een afspraak hierna en gingen dus niet naar binnen.

Het rondje rondom de kerk hebben we iet gedaan zoals hij beschreven staat en dus mis ik in mijn herinnering even de plek waar we de Tonnenmakerij zouden moeten zien. Ik heb op die plek de volgens mij de volgende foto gemaakt. Wie weet sta ik wel naast deze woning?

Tegenover de kerk zie je de schelpenkoepel, erg mooi van binnen en deze koepel is de ingang van het nieuwe museum De Hof van Heeckeren. Links naast de schelpenkoepel staat het Huize van de Kasteele wat nu en hotel is. Oorspronkelijk, in 1541, was dit een bussenhuis, een munitiehuis.

Via de Vispoortstraat gaan we naar de Bourgonjetoren. Ook een stadsmuurtoren, deze dateert uit 1457 en is speciaal gebouwd om kanonnen kogels af te vuren. Als je door loopt kun je goed zien hoe de vestingstad werd verdedigd. In 1742 kreeg baron van Heeckeren toestemming om er een koepeltje op te bouwen.

Nadat we het torentje, de koepel maar ook het leuke speeltuintje wat zich hier nu bevind hebben bewonderd lopen we linksaf verder langs de gracht. We komen aan de rechterkant langs het gerechtsgebouw, sinds 1190 is Hanzestad Zutphen al een belangrijke justitiestad. Als je links kijkt heb je een geweldig zicht op de oude stadsmuur met daarachter de Walburgiskerk. Ik vind dit echt een geweldig stukje. De muur is niet vol gebouwd en zodoende nog goed zichtbaar. Hij ligt nog langs de gracht en het is er mooi groen.

Dit is echt hoe men het vroeger ook zag. Mijn neef schetste het al eerder deze wandeling: Dat je dan als boerenjongen/meid in Zutphen aankomt, van het platte land en dat je dan al die kleine drukke straatjes ziet en die enorme kerken en muurtorens. Wat een overweldigend gevoel zou dat moeten zijn.

Aan het eind van de gracht komen we uit bij de Drogenapstoren, voorheen de Saltpoort. Helemaal in stijl hebben ze uit een klein raampje in de toren een lange vlecht hangen, wat een leuk detail! Maar wat ik nog leuker vind? In de Drogenapstoren zit gewoon een woning! Hoe uniek kun je wonen? Ik moet eerlijk zeggen dat ik stiekem al om mij heen zat te kijken of ik niet ergens een heel klein huisje zag… Die ook nog een leuk tuintje had! Echt, ik zou in een Hanzestad mij zeker thuis kunnen voelen.

Stadswandeling in Zutphen (Gelderland)

We lopen onder de toren door en komen op een klein binnenplaatsje en lopen dan door naar de Zaadmarkt, voorheen de Saltmarkt.

Als we de straat inlopen herkennen we de plek waar we eerder stonden, de poort naar Het Oude Bornhof. Terugkijkend zien we een pand dat heet Ruiter Kortegaard (voorheen onderkomen van de bereden politie) en iets verder op Dat Bolwerck een stadskasteel aan de stadsmuur.

Ik denk echt dat je in deze Hanzestad Zutphen uren kan rondlopen. Elke voorpui te bestuderen en alle facetten die zo goed zijn behouden uit de vervlogen tijden. Ik vind het heerlijk om te zien en het geeft een stadje zoveel karakter, zo’n mooi verhaal in 1 oogopslag. Wat zou ik graag in woonhuizen gaan kijken. Hoe ziet het er nu uit, hoe zijn de tuinen vormgegeven en hoe dus ook de achterkant van de woningen eruit zien..

Hou jij ook zo van de rijke historie van de Hanzesteden?

Er zijn natuurlijk nog meer opties voor wandeling voorhanden in Zutphen.
Kijk eens tussen de opties op de site van de VVV Zutphen

Woon je niet in de omgeving en maak je er een fijn weekendje weg van? Kijk eens naar de leuke hotels in Zutphen en boek je weekendje historisch Zutphen.