Paklijst voor de Camino de Santiago – Checklist wandelvakantie
|Een goede voorbereiding op je lange wandelvakantie is natuurlijk een checklist maken. Een paklijst voor pelgrims afwerken en zodoende zeker weten dat je alles bij je hebt wat je nodig hebt!
Tijdens mijn ging voorbereiding voor de Camino de Santiago wist ik eigenlijk nog niet echt hoe het allemaal ging uitpakken. Toen was ik nog geen wandelaar en wilde mijzelf alleen uitdagen op lichamelijk gebied. Ik nam me voor dat ik gewoon die bekende tocht van 800 km ging lopen, de Camino Frances. In de loop van de tijd begon ik te wandelen, ik kocht goede wandelschoenen en bedacht me dat ik een goede rugtas moest hebben.
Al snel begon ik het internet af te surfen naar een specifieke Camino inpaklijst, zoeken naar wat iedereen allemaal bij zich had op zo’n lange wandeltocht. Ik kwam verschillende paklijsten voor vakantie, wandel checklists en hiking backpack tegen. Steeds meer werd duidelijk wat ik echt mee moest nemen en wat ik onderweg wel zou kunnen kopen. Zodoende wil ik graag deze specifieke paklijst voor pelgrims met jullie delen.
Alles wat ik bij mij had som ik op in deze paklijst voor pelgrims. Wat ik eventueel gemist heb onderweg zal ik ook benoemen en wat ik in de jaren er toch weer uit gedaan heb ook. Nu ik met groepjes ga wandelen op de Camino Frances vind ik dat ik deze paklijst voor pelgrims een update moet geven.
- Handige tips van oud-pelgrims
Alles moest natuurlijk zo licht mogelijk zijn en het liefst snel drogend en handig in gebruik… Ik heb verschillende paklijsten voor hikers door gescrold en iedereen heeft zo weer zijn eigen dingetjes. Ik kwam de raarste adviezen tegen zoals… De tandenborstel voor de helft afzagen zodat hij korter en dus lichter is?
En zo kreeg ik gaande weg mijn Camino de Santiago, die 35 dagen heeft geduurd, natuurlijk ook mijn eigen handige maniertjes. Ik ga ze graag met je delen in deze paklijst (checklist) voor pelgrims of voor je wandelvakantie!
Wat meenemen op je pelgrimstocht of wandelvakantie?
Welke rugtas had ik bij mij en hoe groot?
Ik kocht uiteindelijk een backpack van het merk Osprey. Dit was een Womens Hiking Backpack, dus een speciale tas voor vrouwen en zou beter zitten om die reden. Ik wilde natuurlijk geen risico nemen dat ik een verkeerde vorm tas bij mij droeg en toen ik de tas ook om deed en hij werd afgesteld in de winkel leek hij als gegoten te zitten.
De inhoud was 36 liter en dat bleek uiteindelijk groot genoeg te zijn. De tas heeft verschillende vakken die handig zijn in het gebruik. Mijn portemonnee en telefoon/paspoort had ik in het bovenste vak zitten. Deze was ook nog in 2 verschillende lagen zodat het paspoort nog onder een extra rits kon. Heel goed altijd!
Nu in 2024 heb ik een nieuwe rugtas gekocht. Weer koos ik voor de Osprey Sirrus en weer 36 liter. Voor vrouwen is de Osprey echt een fijne passende tas.
– Klein schoudertasje voor in de avond
Daarnaast had ik nog een heel klein schoudertasje bij mij. Dat leek mij toch handig en daar ben ik elke dag op de camino blij mee geweest. Op het moment dat ik in de herberg zat en even de stad of het dorp in wilde nam ik die mee. Daar kon ik mijn portemonnee, paspoort, telefoon in kwijt. Op mijn eerste reis had ik ook nog een fotocamera bij mij maar die laat ik al jaren thuis. De telefoons maken mooie foto’s. Zo’n klein tasje zit dan ook vol maar meer ben je dan ook niet nodig. Overdag kan het tasje dan gewoon in de rugtas.
Hiking benodigdheden
Je komt her en der een wandel checklist tegen en ik heb die natuurlijk allemaal afgestruind op het net voordat ik begon aan mijn pelgrimstocht de Camino Frances. Een aantal van deze lijstjes hebben mij echt goed geholpen in de voorbereiding. Sommige paklijsten hadden ook echt de nadruk op wat meer luxe of juist op alleen maar het broodnodige. Daar zit ik denk ik tussenin. Ik hou van enige luxe maar heb zeker niet teveel meegenomen.
– Goede wandelschoenen
Alles begint natuurlijk met goede wandelschoenen. Aangezien dit heel persoonlijk is kan ik je daar geen advies over geven. Ik loop altijd wel met hoge wandelschoenen. Ik vind het fijn dat, ook al is het vlak gebied waar ik loop, mijn enkels wat extra ondersteuning krijgen. Voordat je begint met je pelgrimstocht moet je ze natuurlijk ingelopen hebben maar ook niet al zover dat je na 300 km op deze route misschien aan nieuwe toe bent 🙂
Hoge of lage wandelschoen?
Voordeel aan hoge schoenen is dat als je naar het buitenland gaat en gaat wandelen in bergachtig gebied je niet een tweede paar hoeft te kopen als je je enkels wilt ondersteunen. Wandelen op lage wandelschoenen is natuurlijk altijd goed en kan ook geen enkel kwaad. Dit is gewoon een afweging die je moet maken als jij een wandelschoen gaat kopen. Ze zijn prijzig dus ik kan me voorstellen dat je de goede wandelschoen voor jou wil kopen in elk wandelgebied waar jij komt te wandelen.
Als je weet welke maat je hebt en breedtemaat kun je ze online bestellen. Het is altijd goed om zo nu en dan je voeten weer eens te laten opmeten. Ze veranderen toch een beetje naar mate we ouder worden. Maar wie weet scheelt het je een paar euro als je ze online kunt bestellen. Bestel je Lowa Renegade
Checklist voor wandelaars
– Trekkingstokken
Overal las ik over trekkingstokken / wandelstokken en hoe handig en fijn ze wel niet waren tijdens de lange wandeldagen. Thuis had ik helemaal niet met de wandelstokken gelopen maar toen ik eenmaal op de pelgrimstocht begonnen was heb ik geen dag zonder gelopen. Ook dit is persoonlijk natuurlijk. Ik heb genoeg pelgrims zonder gezien maar er zitten toch best wat voordelen aan het gebruik van de trekkingstokken.
Lees mijn blog Hiken met wandelstokken en Trekkingstokken: Totall Workout & Veiligheid eens.
Bestel je wandelstokken
– Karabijnhaak
Dit haakje is nooit meer van mijn tas afgegaan. Ik heb er alleen maar wat meer bij aan gehaakt. Op mijn pelgrimstocht had ik een lichte kleine maar ook een iets zwaardere grote karabijnhaak aan mijn rugtas. Dit zijn natuurlijk handige bevestigingshaken voor allerlei doeleinden. De grote gebruikte ik om mijn stokken tijdens het wandelen als ik wat ging eten aan op te hangen. Ik kon ze dan handig achter mijn arm en langs de backpack laten hangen. Ideaal om snel de handen vrij te maken! De kleine gebruikte ik om mijn slippers aan vast te haken.
– Veiligheidsspeld
Een veiligheidsspeld? Ja! Ik had voor meerdere doeleinden uiteindelijk deze veiligheidsspeld bij mij. Toen ik toch 5 blaren in een keer kreeg tijdens mijn tweede week van de Camino Frances kon ik deze blaren doorprikken met deze veiligheidsspeld. Uiteraard goed schoongemaakt dmv een vuurtje en wat alcohol wat ik leende van een medepelgrim.
Daarnaast hing er vaak aan de achterzijde van mijn rugtas een paar sokken te drogen. Tijdens elke pauze deed ik mijn schoenen uit om mijn voeten te laten drogen. Ik liep in de nazomer en het was nog best warm. Om mijn eelt goed hard te houden deed ik dit. Als de sokken niet droog waren als ik verder ging dat verwisselde ik ze en hing ik de natte sokken dmv de veiligheidsspeld te drogen aan mijn backpack.
– Hoofdlampje / zaklamp
Zo’n lampje is altijd handig, hetzij in de herberg als het licht voor de meeste vroege slapers uit is gegaan of als jij als vroege vogel als eerste weg wil en de rest nog niet wil wekken door het licht aan te doen. Als je dan buiten komt heb je kans dat het nog donker of schemer is en gebruik je weer dit lampje om je pad te verlichten zodat je je niet verstapt in de vroege ochtend op je pelgrimsroute! Maar ook om de pijlen natuurlijk te vinden langs de weg.
Bestel je oplaadbare hoofdlampje
Zorg daarbij wel altijd dat je je medepelgrims niet verblindt. Ik vond het fijn om zo snel mogelijk zonder lampje te lopen. Je ogen wennen dan ook aan het duister en je kan meer genieten van het pad om je heen en de wereld die aan het ontwaken is.
Buiten, in de vroege ochtend, heb ik het vrijwel niet gebruikt en binnen, in de herbergen, gebruikte ik altijd mijn telefoon om mijn bed of evt het pad naar de slaapkamerdeur te verlichten. Deze is voor mij dus overbodig gebleken maar nu ik met een groep ga reizen neem ik toch weer een zaklamp mee.
– EHBO reiskit
Deze mag natuurlijk niet missen. Ik moet bekennen dat ik in eerste instantie weg ging zonder iets van blaarverzorging in deze kit. Ik was niet gewend om blaren te krijgen en verwachtte ze ook niet. Toch kreeg ik ze op de dag dat ik Burgos verliet waar ik heerlijk in een hotel had gerust. Achteraf denk ik te weten waardoor dit kwam. Ik had namelijk in de ochtend nog een heerlijke douche genomen en zodoende mijn voetzolen zacht gemaakt… Ik liep op de 31 km die ik die dag liep maar liefst 5 blaren!
Dus altijd de standaard EHBO spulletjes (pleisters/pijnstillers/verband/pincet enz) meenemen maar ook blaarverzorging zoals tape om een opkomende blaar te voorkomen of blarenpleisters (compeed oid) die een blaar afschermen en waar veelal een beschermlaagje inzit voor extra bescherming van de blaar.
De laatste jaren gebruik ik zelf alleen nog maar tape om te voorkomen dat er een blaar vormt. Als ik iets voel opkomen tape ik preventief af. In mijn tas zit dus altijd een rol blarentape.
Bestel je blarentape
Heb jij wel snel of veel last van blaren dan is het raadzaam om hier goed over te lezen en je daar goed in voor te bereiden. Ik heb in de jaren her en der een blaar gehad en op verschillende manieren deze aangepakt. Elke keer is een andere aanpak toch het beste, voelen wat jij nodig hebt is dus van belang.
Lees mijn tips over hoe je blaren het beste kan voorkomen.
Paklijst voor Pelgrims
- Hoeveel kleding neem je mee?
Uiteraard had ik zo min mogelijk kleding mee en deed dat in een druktas zodat het volume ervan nog kleiner werd en nog niet de helft van mijn Osprey Womens Backpack (Sirrus 36 lt) vulde. Thuis ging ik op reis gekleed in een halve spijkerbroek met een riem erin. Ik kan je aanbevelen om dat niet te doen. Die riem en spijkerbroek heeft dus de gehele pelgrimsreis onder in mijn druktas gezeten. Reis dus ook gewoon in je hiking outfit!
1 lange broek voor in de avond
1 half lange yoga legging
2 korte yoga leggings
1 windjackje
2 shirts met korte mouw
2 hemd
2x wandelsokken
3 bh’s / 4 strings (niet iedereen vind dit fijn maar ik heb er geen last van gehad)
Nachtjapon
Regenponcho wegwerp
Buffy
Slippers
Update 2024
Ik had hier tijdens mijn eerste reizen meer staan. Er is twee shirts vanaf en twee hempjes bij gekomen. De lange yoga leggings heb ik niet meer bij mij. Daarvoor in de plaats heb ik dus een lange broek voor in de avond. 3 paar wandelsokken zijn er ook 2 geworden.
Ik hoor velen van jullie al denken. Ik ga echt niet in van die yoga leggings lopen. Dat snap ik. Ik vind ze heerlijk zitten en ik hou van de kleuren! Ze zijn klein, dun maar toch ook verrassend warm. Misschien moet je het toch eens proberen! Sommige mensen hebben snel last van het schuren van de bovenbenen langs elkaar. Dat voorkomt een yogabroek juist ook 🙂
Deze yoga-leggings kun je uiteraard inruilen voor de specifieke wandelbroeken of runningleggings. Deze zijn er natuurlijk ook speciaal voor de lange afstandswandelaars. Dus.. zo licht mogelijk en geen naden waar je huid tegen aan kan schuren. En waarschijnlijk in meer gangbare kleuren (blauw/groen/bruin etc) te vinden dan waar ik graag in loop.
Sokken tip
Smartwool sokken ben ik wel fan van mag ik eerlijk zeggen na jaren ook de Falke sokken en andere merken te hebben gedragen. Mijn eerste paar Smartwool sokken zijn pas afgelopen jaar echt afgedankt, dat is dus zo’n 7 jaar later. Mijn voeten blijven er goed droog in, ze zijn niet te warm en gaan gewoon niet stinken na dagen in ze te hebben gelopen!
Bestel je smartwool light cushion sokken
Update 2024
Nu had ik een leuk hike & dive broekje van Revolution Race gekocht. Zit super fijn en ik ben er echt blij mee. Maar toen ik op het Pieterpad aan de wandel was en de rugtas op het broekje leunt en de banden ook precies op de knoop en rits etc drukt ben ik er toch weer vanaf. Ik kreeg echt pijn op de heupen en rug. Er zitten dan teveel verschillende drukpunten. Ik ben weer terug bij de yogalegging. Die uiteindelijk ook nog lichter zijn 🙂
Hoeveel gaat er in mijn toilettas?
Tandenborstel / tandpasta / tandenstokers / ragers
Shampoobar / haarolie / conditioner / borstel / elastiek
Wasmiddel (100ml)
Bodylotion (100ml)
Teatree olie / labello
Deodorant (Nuud) / bodyspray
Tampons/maandverband
Nagelknipper, nagelvijl en pincet
Zonnebrandcrème
Blauw oogpotlood
Oordopjes
100 ml is natuurlijk niet veel maar ik vul ze liever bij na een paar weken dan dat ik de hele tocht met een grote fles loop. Als je een grote fles koopt voor bijvullen kun je een ander met de rest misschien nog weer blij maken. Ook is 100 ml natuurlijk precies dat wat je mee mag nemen als handbagage in het vliegtuig.
- De shampoobar gaat waarschijnlijk de hele tocht wel mee en de kleine tube Nuud deo ook wel. Nuud gebruik je om de paar dagen, je smeert een kleine hoeveel uit in je oksel en klaar is kees. Deze neutraliseert de geur van zweet, super handig. Ik gebruik dit nu sinds een paar jaar en vind het wel echt heel handig, met name op reis. Ik reis alleen met handbagage en daarin is dit nooit een probleem.
Er zijn in de herbergen allemaal plekjes waar je spullen kan laten staan voor een volgende pelgrim. Zo help je een mede-pelgrim ook nog voort in de dagen erna 🙂
En de oordopjes zijn in sommige gezelschappen echt onmisbaar voor een goede nachtrust! Een heel aantal nachten echt heel blij mee geweest dat ik die ingepakt had 🙂
Update 2024
Ik heb mijn toilettas toch ook wat uitgebreid zie ik. Ik heb meer haarverzorging bij mij. Nu ik ouder wordt is mijn haar droger en dus neem ik conditioner en olie mee. Maar ook de bodyspray had ik toen niet bij mij. Wordt nu altijd wel blij van die geur…dus die draag ik graag de wandeltocht gewoon mee.
Lakenzak & microvezelhanddoek
Daarnaast had ik natuurlijk nog een lakenzak bij mij. Ik slaap altijd graag in mijn eigen slaapzak en niet gelijk op matrassen waar Jan en allemaal al op heeft liggen zweten 🙂 Deze zijde/katoen lakenzak gaat dus altijd met mij mee. Ik heb al jaren de Cocoon Travelsheet en die bevalt me super goed.
Bestel je Cocoon lakenzak
Een handdoek is ook iets wat je bij je moet hebben. Nergens in de herbergen werd dit aangeboden. De ideale reishanddoek is dan de super snel drogende micro vezel handdoeken. Ik had er daar 1 van mij, maat middel.
Bestel je sneldrogende handdoek
Eten en Drinken
Uiteraard heb je eten en drinken bij je als je een aantal uren onderweg bent op de Camino Frances. Ik had op mijn eerste pelgrimstocht altijd 2 halve liter flesjes water bij mij. Elke zijde van mijn tas zat er 1. Daarnaast had ik soms een flesje cola oid bij mij voor wat smaak en de suiker. Daarnaast doodt coca cola alle bacteriën in je maag en darmen dus is dit altijd een goed vakantie drankje.
Nu draag ik altijd een 1 literfles bij mij. Zo hou ik de andere kant leeg voor mijn telefoon, een banaan of dat colaflesje.
Je waterfles bijvullen onderweg?
Het water uit de kraan in Spanje kun je zo drinken. Op veel plekken langs de Camino Frances kom je fonteintjes tegen waar bij staat vermeld of het drinkwater is. Aqua Non Potable of Potable staat er eigenlijk altijd bij. In het water zit wat chloor verwerkt en zal het dus iets een smaakje geven maar is niet schadelijk voor ons.
In mijn tas zat veelal nog wel een mueslireep, wat noten of een klein blikje olijven. Ook had ik aan mijn tas een tasje hangen waarin brood, fruit en evt kaas oid zat om te lunchen onderweg. Als de hongerklop tijdens het lopen komt heb je altijd wat bij je en de lunch op een terrasje nuttigen is natuurlijk zo nu en dan best leuk en relaxed maar kost je net wat meer!
Praktische Paklijst voor Pelgrims
Naast alles wat niet mag ontbreken op je paklijst voor pelgrims zijn natuurlijk wel wat luxe dingetjes die je mee neemt. Gewoon omdat je het graag wil of makkelijk vind. Een extra kilo voor je gemoedsrust vond ik niet zo’n probleem. Een checklist voor wandelaars is grotendeels praktisch maar we willen het ook fijn houden met een beetje luxe 🙂
Welke luxe artikelen neem je mee?
Ik had uiteraard een smartphone bij mij maar in 2016 ook mijn fotocamera (Panasonic Lumix). Daarnaast had ik ook mijn lichte reis laptop (Asus) in mijn backpack gestopt. De hierbij horende snoertjes had ik natuurlijk ook bij mij. Om toch wat te besparen had ik een stekker met meerdere ingangen bij mij.
Omdat ik een goed verslag wilde schrijven elke dag nam ik de laptop mee, op een telefoon ga je toch inkorten. Dat zou jammer zijn en dus nam ik een kilo extra mee en daar heb ik zeker geen spijt van!
Update 2024
Ik neem zeker geen laptop meer mee. Grote verslagen schrijf ik niet meer en ik heb de ervaring dat ik aan de hand van de foto’s die ik met de telefoon maak veel kan terug halen en dus nog wel goede verslagen kan schrijven. Wat ik nu wel altijd bij mij heb is de selfiestick. Deze heeft een afstandsbediening en daar kun je dus leuke foto’s mee maken van jezelf, of van de hele groep waar ik mee wandel!
Update 2024
Wat voor mij er nu ook bij is gekomen: Een leesbril… En de oortjes / koptelefoon om even naar wat muziek te luisteren evt. Maar ook het koord waar ik de telefoon mee vast kan maken aan mijn tas zodat die niet uit het heupzakje valt. En een bakje met visitekaartjes maar ook mijn raboscanner heb ik er maar bij in gedaan.
Waar kan je niet zonder op de Camino?
Als je begint aan de Camino Frances registreer je jezelf als pelgrim in Saint Jean Pied de Port en krijg je een pelgrimspaspoort. Deze toont aan dat je bezig bent met de pelgrimstocht en geeft je toegang tot de vele herbergen. Deze herbergen zijn goed betaalbaar en bieden veelal ook het pelgrimsdiner in de avonden waar ik ook zeker gebruik van heb gemaakt. Ook deze zijn zeer betaalbaar (10 a 15 euro) en bestaan uit 3 gangen & water of wijn.
Contant geld ben je op heel veel plekken nodig. Zorg dat je altijd wat op zak hebt. Op steeds meer plekken kun je pinnen maar er zijn een aantal stukken waar het niet kan. Je wordt veelal op de route wel gewaarschuwd door mede-pelgrims die weten wanneer er een aantal km’s aan komen waar je niet kan pinnen.
Boekje over de pelgrimstocht. In principe ben je niks nodig om de route te kunnen lopen zonder te verdwalen. Een boekje over deze tocht geeft je wel dagelijks wat extra info over waar je bent geweest of waar je de volgende dag naartoe gaat. De hoogtepunten van wat je zou moeten bezoeken of de zware stukken staan hierin beschreven. Ik vond het toch wel handig en had de kleine Rother wandelgids bij mij.
Update 2024
De Rother wandelgids is in 2024 opnieuw uitgegeven. Bestel je Rother St. Jacobsroute wandelgids
Ik kan je ook adviseren om de Buen Camino app te downloaden en daar je informatie te vinden onderweg. Deze kan je aanzetten als je onderweg bent en de app kan dan zien waar je bent op de route. Daarbij geeft hij de detours aan en wat er op beide routes dan aan highlights te zien zijn, welke langer is en welke juist korter.
Hoe zwaar was mijn backpack
In totaal woog mijn tas toen zo rond de 8 a 9 kilo en heb ik hem met plezier gedragen. Nu, de laatste jaren zit ik rond de 7 a 7.5 kg. Na die eerste dag in 2016 voelde ik drukplekken op mijn heupen. Ik was erg bang dat ik hier last van zou krijgen maar in de dagen daarna bleek dat dit een opstart dingetje was want ik heb het niet weer gevoeld. Je lichaam is verrassend snel in aanpassen aan de situatie.
De tas leek in de dagen erna als gegoten te zitten gelukkig!
Mijn ervaring is dat de grootste factor voor het slagen of falen van een wandeltocht je eigen mindset is.
Maar wat zit er nog meer in de backpack?
Neem jij ook symbolisch iets mee?
- Neem jij ook een steentje mee?
Heel veel mensen gaan de Camino lopen omdat zij iets te verwerken hebben. Het lopen en dan met name het zoveel dagen achtereen heeft een meditatief karakter en daardoor psychologisch ook heel goed om te doen. Cruz de Ferro is een plek waar velen hun ‘last’ achter zich laten… Dit is een plek waar al sinds jaar en dag de pelgrims een steentje, wat zij de hele tocht al bij zich dragen en van huis mee genomen is, achter zich laten en daarmee symbolisch vrij van hun last door gaan naar Santiago de Compostela.
Ik heb deze tocht ervaren als een van mijn mooiste reis ervaringen. Nu ik een paar jaar verder ben heb ik nog steeds een beetje ‘heimwee’ naar mijn pelgrimsleven!
Ik kan het iedereen aanbevelen om de hele wandeling in een keer te doen om zodoende het leven volledig als pelgrim te ervaren!
Deel jij deze paklijst op je sociale media?
Je zou mij er super blij mee maken!
Wil je meer lezen over mijn pelgrimstocht?
Een dag uit het leven van een pelgrim
Voor- en Nadelen van de Camino bij Warm en Koud weer
Eerste 200 km van de Camino Frances Deze blog linkt door naar de volgende 200 km
Of zoek je andere lange afstandswandelingen?
Wandelen in Karpathos – Griekenland
Hiken op de Rheinsteig – Duitsland
8 Dagen op de Alpe Adria Trail – Oostenrijk
Wil jij ook wel een pelgrimsreis maken maar heb je niet een hele maand de tijd of durf je niet zo goed helemaal alleen van start te gaan? Lees dan juist verder!
Ik bied een 8 daagse wandelreis aan op de Camino Frances. We gaan tijdens die 8 dagen de laatste 200 km wandelen naar Santiago de Compostela. Je bent even helemaal pelgrim en maakt deel uit van de wereldse gemeenschap van pelgrims die op weg zijn naar de kathedraal in Santiago de Compstela. Ik vind het een magische beleving en wil zoveel mogelijk mensen kennis laten maken met dit gevoel van saamhorigheid.
Daarom heb ik deze reis in het leven geroepen.
Ga jij mee?
Ik hoop dat jij net zo van deze wereld geniet dan ik!
Wat leuk dat je dit zo deelt. Ik wil vrijdag of zaterdag starten starten in Sint Jacobiparochie om mijn persoonlijke reis te gaan ervaren tot aan Normandië. En vandaar uit naar Parijs en dan Rome.
Heeft het je veel moeite gekost om de pelgrims pas te bemachtigen? En ben je de reis vanuit Nederland gestart of andere locatie?
Vriendelijke groet
Wat een heerlijk avontuur ga je tegemoet!! Die pelgrimspas kun je online bestellen of bij een aantal aangewezen plekken, cathedralen volgens mij in Nederland verkrijgen. Ik startte mijn wandeling in Saint Jean Pied de Port en daar bij het plaatselijke vvv’tje heb ik mijn pelgrimspaspoort kunnen kopen. Heel veel succes Daniel! Buen Camino 🙂