Ik wil je graag meenemen naar een februaridag in Melaka, toen ik voor een ijzeren deur stond die me zou confronteren met een van de meest fundamentele vragen van menselijkheid: wat is gerechtigheid?
De onverwachte uitnodiging
De hele maand februari van 2023 had ik een appartement in Melaka gehuurd. Deels om deze bijzondere stad en haar omgeving te verkennen, maar vooral om te studeren. De rust van een vreemde stad bleek precies wat ik nodig had om me voor te bereiden op mijn laatste examen, de opleiding tot Life Coach.
Elke dag wandelde ik door de straten rond mijn appartement, en elke dag passeerde ik hetzelfde imposante gebouw. Het gevangenismuseum, Melaka Prison Museum. Na een week langs die dikke muren gelopen te hebben, voelde ik een vreemde aantrekkingskracht. Als ‘wijkagent’ van een gevangenis in Nederland dacht ik: “Ik moet deze gevangenis in Melaka bezoeken.”
Dat idee liet me niet meer los.
Een stap over de drempel
Op een warme middag in februari, de dag nadat ik succesvol mijn examen had afgelegd, liep ik resoluut naar de ingang van het Melaka Prison Museum. Ik had onderweg wat vers fruit gekocht bij een straatverkoper, en met het tasje nog in mijn hand meldde ik me bij de receptie.
“10 Ringgit alstublieft,” zei de man achter het glas met een vriendelijke glimlach. Terwijl ik betaalde, vroeg ik of ze mijn fruit even bij zich wilden houden. Het antwoord verraste me. Een dikke ijzeren deur zwaaide open met een zwaar, doordringend geluid. Een van de bewakers stapte naar buiten, volledig gekleed als een echte gevangenisbewaarder, en nam mijn tasje in ontvangst. Op dat moment besefte ik: deze plek nam zichzelf serieus. Je krijgt hier echt het gevoel dat je een gevangenis binnenloopt, niet zomaar een museum.
Want dat was het ook, lang geleden. Een echte gevangenis waar echte mensen hun dagen sleten achter deze muren.
Binnen de muren van tijd
Na het betalen werd ik opgevangen door een tweede bewaarder. Zijn ogen lichtten op toen hij me zag, westerse toeristen waren hier blijkbaar niet dagelijkse kost. “Hoe heeft u deze plek gevonden?” vroeg hij nieuwsgierig in gebroken Engels. In ons korte gesprek vertelde ik hem dat ik politieagent was. Dat verklaarde meteen mijn interesse, en hij werd zichtbaar enthousiaster. Met zorg legde hij me uit hoe ik het beste rond kon lopen om de reis van een veroordeelde door dit gebouw te volgen.
Die route leidde me langs fascinerende relikwieën uit vervlogen tijden. Grote, logge fototoestellen waarmee misdadigers werden gefotografeerd. Meetapparatuur om lichaamskenmerken vast te leggen. Stapels papierwerk, alles wat nodig was om een mens te reduceren tot een nummer, een dossier.
De kleuren van straf
In de volgende ruimte lagen verschillende gevangeniskleding uitgestald. Elk uniform had zijn eigen kleur, elk kleur vertegenwoordigde een andere straf, een ander vergrijp. Blauw voor dit, grijs voor dat. Het was alsof het hele spectrum van menselijke fouten was gereduceerd tot een kleurenpalet.
Toen kwam ik bij een deel dat me deed rillen, ondanks de tropische warmte. Hier toonden ze hoe gevangenen contrabande probeerden binnen te smokkelen. Verstopt in schoenen, genaaid in kleding, verborgen in voedsel. En dan… de meest extreme vorm. Een levensgrote foto van een opengemaakt lijk, waarin de ‘bolletjes’ drugs duidelijk zichtbaar waren in de buikholte.
Deze persoon had het niet overleefd.
Zo’n expliciete afbeelding zou je in Nederland nooit in een museum zien. Hier hing het er gewoon, als een nuchtere les in de consequenties van wanhoop.
De luchtplaats van herinneringen
Via een deur bereikte ik de luchtplaats, een kleine binnenplaats omringd door hoge muren waar ooit gevangenen hun dagelijkse wandeling maakten. Rondom lagen de cellen, de gemeenschappelijke ruimtes, een grote gaarkeuken waar dagelijks voor honderden gevangenen gekookt werd, en een ruimte gewijd aan gebed.
Overal hingen oude zwart-witfoto’s die toonden hoe het leven hier werkelijk was geweest. Mannen achter tralies, bewakers op wacht, dagelijkse rituelen van een afgesloten wereld. De foto’s maakten het verleden tastbaar, brachten stemmen terug in deze nu stille ruimtes.
Langzaam klom ik naar de tweede verdieping van het Melaka Prison Museum, niet wetend wat me te wachten stond.
Confrontatie met de eindige vonnis
Als toerist sta je niet altijd stil bij de realiteit dat straffen in sommige landen harder zijn dan waar je vandaan komt. Maar toen ik boven kwam, veranderde dat abrupt. Ik stond ineens voor de galg.
De ruimte waar mensen daadwerkelijk opgehangen werden. Deze straf wordt in Maleisië nog steeds uitgevoerd. Het luik in de grond was nog steeds aanwezig, zorgvuldig onderhouden. Door dat luik viel iemand met een strop om de nek, ergens tussen leven en dood, naar de eeuwigheid.
Het was bizar om daar te staan. Ik wist dat de doodstraf nog in verschillende landen wordt uitgevoerd, maar het zien van de concrete werkelijkheid… dat raakte me dieper dan ik had verwacht.
Twee werelden in gesprek
Toen ik weer beneden was, zocht de bewaarder die me had rondgeleid me op. We hadden elkaar inmiddels leren kennen, hij wist dat ik bij de Nederlandse politie werkte, ik wist dat hij serieus geloofde in het systeem waar hij deel van uitmaakte.
“Ik vind het wel vreemd dat mensen hier gedood worden,” zei ik voorzichtig. Hij keek me aan alsof ik iets volslagen onbegrijpelijks had gezegd. “Wat moet je dan met moordenaars?” vroeg hij oprecht verbaasd.
“Is de persoon die de straf uitvoert dan ook een moordenaar?” vroeg ik terug. Hij moest lachen, een warme, oprechte lach maar hij gaf geen antwoord.
“Maken de omstandigheden uit?” ging ik verder. “Zijn er verschillende gradaties? Dood door schuld bijvoorbeeld?” Daar kon hij me geen antwoord op geven. Wel stelde hij een vraag die me tot nadenken stemde: “Wat zeggen jullie dan tegen de moeder van het slachtoffer als de dader zomaar weer op straat loopt?”
“Wat zeggen jullie dan tegen de moeders van de daders die ook vermoord worden door de staat?” antwoordde ik.
Weer die lach. Hij had er geen antwoord op.
De kern van het verschil
Voor deze bewaarder was het simpel: een mens die eenmaal deze doodzonde had begaan, was verloren. Slecht. Er kon niets meer helpen waardoor zo iemand weer welkom zou zijn in de gemeenschap. Dood was de enige oplossing. Voor mij, gevormd door een ander systeem, andere waarden, was het complexer. Mensen kunnen veranderen. Omstandigheden spelen een rol. Gerechtigheid is meer dan vergelding.
Deze discussie kwam voor mij op een perfect moment. Ik was net bezig geweest met studeren hoe mensen tot bepaalde gedachten komen. Wat vormt je waarden en normen? Hoe vorm je een weloverwogen mening zonder te normatief te worden?
Hier ontmoetten mijn theorie en de werkelijkheid elkaar op de meest directe manier.
De zachte kracht van begrip
Natuurlijk kwamen we niet nader tot elkaar in onze overtuigingen. Maar misschien, en ik hoop het oprecht, denkt hij soms nog aan ons gesprek. Misschien kan hij ooit wat compassie vinden voor de manier waarop ons systeem werkt.
Ik vertelde hem dat sommige moordenaars bij ons ook niet vrijkomen, maar dat zij de rest van hun leven behandeling krijgen. Dat we geloven in de mogelijkheid van verandering, van groei, van vergeving.
Hij luisterde respectvol, al zag ik de twijfel in zijn ogen.
Afscheid van twee werelden
Met een warme lach en een stevige handdruk namen we afscheid van elkaar. Twee mensen uit totaal verschillende culturen, met fundamenteel verschillende maatstaven voor hoe om te gaan met menselijke gebreken en misdaad.
Terwijl ik weer de Maleisische zon in stapte, mijn fruit ophaalde en langzaam terugliep naar mijn appartement, dacht ik na over wat ik had ervaren. Over gerechtigheid, over menselijkheid, over de vraag waar vergeving stopt en straf begint.
Wat dit me leerde
Deze ontmoeting confronteerde me met de complexiteit van menselijke gerechtigheid. Hoe verschillend kunnen culturen naar dezelfde vraag kijken? Wat betekent het om recht te doen aan slachtoffers én daders?
Ik besefte hoe dankbaar ik ben om in een land te wonen waar we geloven in tweede kansen, in de kracht van rehabilitatie, in de mogelijkheid dat mensen kunnen groeien uit hun donkerste momenten.
Maar ik begreep ook iets van de pijn en woede die tot andere keuzes leidt. De wanhoop van nabestaanden die schreeuwen om gerechtigheid. De behoefte aan definitieve antwoorden in een wereld vol grijstinten.
Jouw reis door deze vragen
Misschien roept dit verhaal vragen bij je op. Over gerechtigheid, over vergeving, over de grenzen van menselijke compassie. Dat is goed. Deze vragen hebben geen makkelijke antwoorden.
Wat zou jij hebben gezegd tegen die bewaarder? Hoe kijk jij naar de balans tussen straf en vergeving? En hoe geven we samen vorm aan een maatschappij die recht doet aan alle betrokkenen, slachtoffers, daders en de gemeenschap waarin we leven?
Deze ontmoeting in het Melaka Prison Museum herinnerde me eraan waarom reizen meer kan zijn dan alleen maar nieuwe plekken zien. Soms confronteert het je met de diepste vragen van wat het betekent om mens te zijn.
En daar ben ik, hoe moeilijk ook, dankbaar voor.
Zelf op bezoek in het Melaka Prison Museum
Als dit verhaal je nieuwsgierig heeft gemaakt naar een bezoek aan deze bijzondere plek, dan begrijp ik dat helemaal. Het museum ligt ongeveer 2 kilometer van de drukke toeristische kern van Melaka, zo’n half uurtje lopen vanaf de bekende Jonker Street of de Rode Kerk. Maar juist die wandeling maakt het bezoek bijzonder; je wandelt door verschillende wijken en krijgt een breder beeld van de stad.
Als je lopend naar het Melaka Prison Museum toe gaat zorg dan dat je wat water meeneemt, in de Maleisische warmte is dat wel nodig. Of neem een Grab (taxi-app) als je liever niet zo ver wilt lopen of tijd wil besparen.
Het museum is meestal geopend van 9:00 tot 17:30 en de entreeprijs was 10 Ringgit.
Een tip van iemand die er geweest is: neem je tijd. Dit is geen plek om snel doorheen te rennen. De verhalen achter de muren verdienen je aandacht.
Het kan emotioneel confronterend zijn, vooral het deel over de doodstraf. Het is een plek die je uitnodigt tot diepe contemplatie over gerechtigheid en wat het betekent om mens te zijn. Maar juist daarom is het zo waardevol.
Ben je ook weleens geconfronteerd met fundamenteel andere opvattingen over gerechtigheid tijdens je reizen? Hoe ging je daarmee om? Laat het me weten, ik ben benieuwd naar jouw ervaringen met deze complexe vragen.
Meer lezen?
- Wat te doen in Melaka – 20 Tips
- Wandelen door de theeplantages van Cameron Highlands – Maleisië
- 13 tips wat te doen in Penang, Maleisië
Nog geen reacties